Dünya’dan İsyanlar: Bangladeş

“Tumi ke? Ami ke? Razakar, Razakar!”

(“Sen kimsin? Ben kimim? İşbirlikçi düşmanlar sizsiniz, siz!”)

Temmuz ayının ilk günlerinde Bangladeş’teki üniversiteler, daha sonrasında ardı arkası kesilemeyecek hâle bürünen bir direnişin sesiyle yankılanmaya başladı. Halkı 15 yılı aşkındır her geçen gün koşulları zorlaşan yüksek enflasyon ve işsizliğe mahkûm eden baskıcı hükûmete karşı çıkartılan ilk ses bu olmasa da, şüphesiz en büyüğüydü bu direniş. Şimdiye dek çoğu öğrenci 201 kişinin ölümüne ve 2000’den fazla yaralıya sebep olacaktı.

Bangladeş hükûmetinin resmen kuruluşunun ardından getirilen yasaya göre devlet memurlarının %30 kadarı, 1971’de ülkenin bağımsızlık savaşında yer alan gazilerle kan bağı bulunan vatandaşlara ayrılacaktı. Üniversiteden yeni mezun 18 milyon gencin işsiz kalması, gazi yakınlarına ayrılan kotanın yoğunlukla iktidar yanlılarının yararına olması ve devlet memurluğunun ömür boyu yaşanabilir ücretler vaadeden sayılı mesleklerden biri olması ise kaçınılmaz bir direnişi getirmede etken rol oynadı. 2018’de üniversite öğrencilerinin geniş eylemsellikleri sonucu devlet kotayı kaldırma kararı aldı. 2024 yılının Temmuz ayının başında ise Anayasa Mahkemesinin kararıyla kotanın geri getirilmesi, bardağı taşıran son damla oldu.

Ülkenin en büyük üniversitesi Dhaka Üniversitesinde 6 yıl sonra fitili yeniden ateşlenen direniş, birkaç gün içinde ülkedeki tüm üniversitelere sıçrayınca rektörlükler,  birer birer eğitime ara vererek kampüslere girişi yasaklamaya başladı. Mezun olduklarında kendilerini bekleyen geleceksizliğe tahammülü olmayan öğrenciler belki de tüm dünyaya örnek olur nitelikte bir örgütlenmeyle kendilerinden koparılmaya çalışılan kampüslerini teker teker işgal ederek geri aldı. Sonrasında sokaklara dökülen öğrenciler yoğun polis şiddeti ve medya manipülasyonuna kadar devletin tüm aygıtlarıyla mücadele içine girdi. Başbakanın yaptığı “Bu işleri gazilerin çocukları değil de kim hak ediyor? Bunlar gibi işbirlikçi düşmanlar mı?” açıklaması öfkeyle karşılandı. Artık her sokak “Sen kimsin? Ben kimim? İşbirlikçi düşmanlar sizsiniz, siz!” sloganlarıyla çınlamaya başladı.

Her caddeye kurulan barikatları ülke genelinde internet kesintisi, öğrencilere saldırmak için kampüslere giren helikopterler, sokağa çıkma yasağı ve yoğun polis şiddetiyle katledilen, yaralanan ve tutuklanan binler takip etti.

Mayası Sağlamsa, Susmaz Direniş!

Her bir yasak, kendi alternatifini ürettirdi. Tıpkı Gezi direnişinde Twitter’ın yasaklanmasının direnişi büyütmesi gibi Bangladeş’te de interneti kesilen öğrenciler yılmadı, daha da büyüttükleri mücadelenin devamında camiilerin ses sistemleriyle haberleşmeye başladı. Tek sorun öğrencilerin birbiriyle haberleşmesi de değildi, tüm dünyaya seslerini duyurma ihtiyacı hissedilmeye başladığındaysa belki de enternasyonel öğrenci dayanışmasının en büyük örneklerinden birine tanıklık ettik. Başını Hindistan’ın en büyük öğrenci örgütü AISA’nın (Tüm Hindistan Öğrencileri Derneği) çektiği yaygınlaştırma çabaları sonucunda Bangladeş öğrencilerinin fitilini ateşlediği kitlesel direniş tüm dünya medyasında kendine yer buldu.

Gezi direnişinden Fransız 1968 Mayıs’ına kadar dünyanın her bir yanında görüldüğü gibi Bangladeş’te de yine barikatlar kaybedecek hiçbir şeyi kalmayanların öfkesine dayanamadı, birer birer yıkıldı. Yıllardır ekonomik darlıkta yaşayan halk, öğrencilerin cesaretiyle yoğruldu; mücadeleye destek için sokağa döküldü. Direniş, devletin zırhlı araç ve silahlarına rağmen devam ederken; direnenleri hedef gösteren hükûmet açıklamaları ters teperek yanan mücadele ateşini daha da harladı.

Henüz eylemler kazanım almasa da internet tekrar kullanıma açıldı, sokağa çıkma yasağı resmen olmasa da fiilen kaldırıldı. Direniş tüm gücüyle devam ederken tüm dünyanın gözleri önünde hak arayışının alfabesini yazan Bangladeş halkı, aynı zamanda değişime giden yolda üniversite öğrencilerinin nasıl bir motor güç olduğunun somut örneklerinden yalnızca birini ortaya koyuyor. Şüphesiz ki sonucu ne olursa olsun bu mücadele tarihte direniş hafızasını ve değişim umudunu canlı tutan önemli örneklerden biri olmaya aday nitelikte.

Yaşasın enternasyonel öğrenci dayanışmamız!